اشته و به دفاع از حریم نبوت پرداخته اند. اهل بیت تمامی آیه های مربوط به زندگی انبیا را بر اساس «رای به عصمت آنان» تفسیر کرده و به این گرایش معروف بوده اند.(41)

 

عالم آل محمد، امام هشتم علیه السلام در مناظراتشان و در پاسخ پرسش هایی که از ایشان می شد، میراث ارجمندی را در تفسیر آیات قصص به یادگار گذاشت که به یک نمونه از آن اشاره می شود:

 

محمد بن علی بن جهم، حکایت می کند که در مجلس مأمون حاضر شدم و علی بن موسی الرضا علیه السلام نیز نزد وی نشسته بود. مأمون به ایشان گفت: ای فرزند رسول خدا! آیا سخن شما این نیست که پیامبران دارای عصمت از گناه هستند؟ وی فرمود: «بله، درست است». مأمون از تعدادی از آیه های قرآن پرسید، از جمله گفت: این آیه را برای من روشن سازید که نسبت به ابراهیم می فرماید: «فلمّ جنّ علیه اللیل رای کوکباً قال هذا ربّی»(42)، علی بن موسی علیه السلام فرمود: ابراهیم، میان سه گروه قرار گرفت: زهره پرست، ماه پرست و خورشید پرست.

 

این زمانی بود که از نقبی که در آن مخفی بود، خارج شد. وقتی پرده تاریک شب، همه جا را گرفت و ستاره زهره را دید، به گونه ای پرسش گرانه و انکار آمیز گفت: «هذا ربّی»، چون زهره افول کرد و نا پدید شد گفت: من چیزهایی را که غروب می کنند دوست ندارم زیرا افول از صفات پدید آمده هاست، نه چیزی که قدیم و همیشگی است. پس از آن، وقتی ماه را دید که طلوع کرده است، انکار آمیز و پرسش گرانه گفت: این پروردگار من است؟! زمانی که ماه از دیدگان نهان شد گفت: اگر پروردگارم مرا هدایت نکند، از گمراهان خواهم بود.پس چون صبح شد و خورشید را دید که درخشان و طالع است، از روی انکار و پرسش، نه از روی پذیرش و خیر گفت: این پروردگار من است؟! این که از زهره و ماه هم بزرگ تر است! آنگاه که خورشید غروب کرد، به گروه های سه گانه ای که زهره، ماه و خورشید را می پرستیدند، گفت: ای قوم! من از آنچه شما شریک خدا قرار می دهید، بیزارم، من رو به سوی کسی می آورم که آفریننده آسمان ها و زمین است و از مشرکان نیستم. ابراهیم علیه السلام خواست برای آنان بطلان دینشان را روشن و ثابت کند که پرستش همانند زهره، ماه یا خورشید را نسزد و تنها شایسته آفریننده آنها و خالق آسمان و زمین است. آنچه ابراهیم با آن بر قومش احتجاج کرد، از چیزهایی بود که خداوند عزوجل به او الهام کرده بود، همچنان که می فرماید: «و تلک حجّتنا آتیناها ابراهیم علی قومه»(43).

 

پی نوشت ها:

 

1. ر.ک: البرهان فی تفسیر القرآن، سیدهاشم بحرانی، ج 1، ص 19.

 

3.ر.ک: بحارالانوار، چاپ بیروت، مؤسسه الوفاء، چاپ سوم، سال 1403 ق.، ج 92، ص 12 – 1.

 

4. مسند الامام الرضا، ج 1، ص 307.

 

5. عیون اخبارالرضا، ج 2، ص 130.

 

6. مسند الامام الرضا، ج 1، ص 96.

 

7. فصلنامه پژوهش های قرآنی، ش 1علیه السلام – 18، ص 301 – 300.

 

8. عیون اخبارالرضا، ج 2، ص 6.

 

9. جهت مطالعه تفصیلی این بحث ر.ک: اسباب النزول واحدی نیشابوری، ص 8 – 6؛ التمهید فی علوم القرآن، محمدهادی معرفت، ج 1، ص 130 – 126 و الاتقان فی علوم القرآن، جلال الدین سیوطی، ج 1، ص 113 – 106 و 119 – 114.

 

10. ر.ک: فصلنامه تخصصی الهیات و حقوق (دانشگاه علوم اسلامی رضوی) ، ش 14، ص 1علیه السلام 1.

 

11.بقره / 2علیه السلام 4.

 

12. مسند الامام الرضا، ج 1، ص 323.

 

13. همان، ج 1، ص 383.

 

14. همان، ج 1، ص 308.

 

15. بقره / 22.

 

16. ر.ک: سیره امام رضا، ص 267.

 

17. عیون اخبار الرضا، ج 1، ص 16.

 

18. همان،باب 11، حدیث 19.

 

19. همان، حدیث 16.

 

20. آل عمران / 54.

 

21. نساء / 142.

 

22. عیون اخبار الرضا، باب 11، حدیث 19.

 

23. مسند الامام الرضا، ج 1، ص 314.

 

24. حجر / 85.

 

25. معانی الاخبار، شیخ صدوق، ص 3علیه السلام 3.

 

26. اعراف / 31.

 

27. مسند الامام الرضا، ج 1، ص 334.

 

28. یوسف / 106.

 

29. مسند الامام رضا، ج 1، ص 347.

 

30. نساء / 31.

 

31. تفسیر عیاشی، ج 1، ص 238.

 

32. آل عمران / 18.

 

33. تفسیر عیاشی، ج 1، ص 166.

 

34. اعراف / 180.

 

35. تفسیر عیاشی، ج 2، ص 42.

 

36. نحل / 16.

 

37. اصول کافی، ج 1، ص 219.

 

38. بقره 229.

 

39. مسند الامام الرضا، ج 1، ص 316.

 

40. یس / 39.

 

41. مسند الامام رضا، ج 1، ص 367.

 

42. ر.ک: فصلنامه تخصصی الهیات و حقوق، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، ش 14، ص 180 – 1علیه السلام 5.

 

43. انعام / 83.