شهر ري با ناله ي عُشّاق مولا آشناست
جاي جايش مركز دارالشّفاي اولياست
در حريم قدسي عبدالكريمم اين دلم
زائر ذرّيه ي پاك امام مجتبي ست
هر شب جمعه ميان مرقد عبدالعظيم
اين دل من ميهمان روضه ي خون خداست
زائر قبر تو آقا نينوايي مي شود
خادم كوي تو مولا، خادم كربُبلاست
حضرت عبدالعظيم (ع) از نوادگان حضرت امام حسن مجتبي (ع) است و نسبش با چهار واسطه به آن حضرت مي رسد. ولادت با سعادت حضرت عبدالعظيم(ع) در شهر مقدّس مدينه واقع شده است و مدّت 79 سال عمر با برکت او با دوران امامت چهار امام معصوم يعني امام موسي کاظم (ع)، امام رضا(ع)، امام محمّدتقي (ع) و امام عليّ النّقي (ع) مقارن بوده و احاديث فراواني از آنان روايت کرده است .از آنجا که از ايشان از نوادگان حضرت امام حسن مجتبي (ع)است به حسني شهرت يافته است.
حضرت عبدالعظيم الحسني (ع) از دانشمندان شيعه و از راويان حديث ائمّه معصومين(ع) و از چهره هاي بارز و محبوب و مورد اعتماد ، نزد اهل بيت عصمت (ع) و پيروان آنان بود و در مسايل دين، آگاه و به معارف مذهبي و احکام قرآن، شناخت و معرفتي وافر داشت. ستايشهايي که ائمّه معصومين عليهم السّلام از وي به عمل آورده اند، نشان دهنده شخصيّت علمي و مورد اعتماد اوست.
زمينه هاي مهاجرت حضرت عبدالعظيم (ع) از مدينه به ري و سکونت در غربت را بايد در اوضاع سياسي و اجتماعي آن عصر جستجو کرد. ديدار حضرت عبدالعظيم (ع) در سامرا با حضرت امام هادي (ع) به خليفه گزارش داده شد و دستور تعقيب و دستگيري وي صادر گشت، او نيز براي مصون ماندن از خطر، خود را از چشم مأموران پنهان مي کرد و در شهرهاي مختلف به صورت ناشناس رفت و آمد.
مي کرد و شهر به شهر مي گشت تا به ري رسيد. از همان سالها ري يکي از مراکز مهمّ سکونت مسلمانان شد و اعتبار و موقعيّت خاصّي پيدا کرد . در ري ، هم اهل سنّت و هم از پيروان اهل بيت(ع) زندگي مي کردند و قسمت جنوبي و جنوب غربي شهر ري ، بيشتر محلّ سکونت شيعيان بود .
حضرت عبدالعظيم (ع)ميان شيعيان شهرري بسيار ارجمند بود و پاسخگويي به مسايل شرعي و حلّ مشکلات مذهبي آنان را برعهده داشت. روزهاي پاياني عمر پربرکت حضرت عبدالعظيم (ع) با بيماري او همراه بود، خبر درگذشت اين نواده رسول اکرم(ص) دهان به دهان گشت و مردم با خبر شدند و جامه هاي سياه پوشيدند و پيکر مطهّر او را غسل دادند، به نقل برخي مورّخان در هنگام غسل، در جيب پيراهن او کاغذي يافتند که نام و نسب خود را در آن نوشته بود.
( معروف و مشهور بين علما اين است كه آن حضرت، در ري بيمار شد و در اثر بيماري رحلت كرد و برخي را عقيده بر اين است كه آن حضرت را عوامل معتز بالله به شهادت رسانده اند. (التذكره العطيه، ص 217 به بعد، زندگاني حضرت عبدالعظيم، محمد رازي، ص 96 به بعد به طور مفصل و امامزادگان معتبر ايران، سيد عزيزاله امامت، ص 13 به بعد.)
