روش های تنبیه بدنی
تنبيه ممكن است به صور گوناگون انجام گيرد و منحصر به كتك زدن نيست؛ زيرا ترش رويي و اخم نيز نوعي تنبيه است، هم چنان كه محروم كردن كودكان از بعض امور خوشايند و پر جاذبه نيز تنبيه ديگري است؛ اما در تنبيه جسماني نيز مراد توسل به شيوه هاي خشن و وحشيانه و ضربه زدن با تركه ي انار و شيلنگ و شلاق و… نيست. مثلا در مورد وسيله ي تنبيه زن به وسيله ي شوهر كه قرآن در آيه ي «و اضربوهن…» به آن اشاره كرده، مرحوم طبرسي در مجمع البيان از امام باقر عليه السلام نقل مي كند كه مقصود «زدن با مسواك» 10 است.
بنابراين، اگر در باب تنبيه زن توسط شوهر بدين گونه برخورد شود. شيوه ي خاص تنبيه كودك نيز معلوم است. به اوليا و مربيان توصيه مي شود كه
اولا: تنبيه و به ويژه تنبيه بدني را به عنوان شيوه اي عمومي و اصل اوليه ي برخورد با خطاهاي كودكان به كار نگيرند.
ثانيا: بر اعصاب و احساسات خود مسلط باشند و در صورت لزوم از تنبيه استفاده كنند تا جلو كجروي كودك را بگيرند، نه اين كه خشم خود را بر كودك خالي كنند.
ثالثا: به حداقل تنبيه اكتفا كنند و از آن فراتر نروند.
رابعا: براي تنبيه كودك از هر وسيله اي استفاده نكنند، هم چنين بر صورت و مواضع آسيب پذير كودك نزنند و از شدت عمل و تنبيهات خشن جدا پرهيز كنند.
قهر، بهترین راه حل
بهترين راه حلي كه مي توان در اين مسأله مهم و پيچيده ارائه كرد و از درس هاي تربيتي اسلام و اهل بيت عليهم السلام است كه اين حتي اگر نيازي به تنبيه فرزندان باشد، آنها را نزنيد؛ آنان غنچه هاي بهشتي هستند كه زندگي را شيرين كرده اند، در چنين مواقعي با آنها قهر كنيد؛ زيرا اين عمل در روحيه ي كودك تأثير به سزايي دارد و كودك احساس مي كند با قهر كردن پدر يا مادر از او، گويي تمام درها به رويش بسته مي شود و هيچ راهي جز دست كشيدن از كارهاي خلاف خود ندارد، پس مي كوشد از كارهاي زشت خود دست بردارد و از پدر و مادر يا مربي هم پوزش بخواهد، اما نبايد قهر كردن خيلي طول بكشد وگرنه بازتاب هاي منفي ديگري در بر خواهد داشت.
امام موسي بن جعفر عليه السلام به يكي از ياران خود كه از دست فرزندش به ستوه آمده بود و شكايت مي كرد فرمود: «لا تضربه واهجره و لا تطل؛(11) او را نزن، بلكه با او قهر كن، اما خيلي طول نكشد».
روش اهل بیت در تنبیه
اما روش اهل بيت عليهم السلام اين نبوده كه فرزندانشان را تنبيه بدني كنند، و موردي سراغ نداريم و نقل نشده كه چنين كاري كرده باشند. پس بايد ديد كه شيوه ي تربيتي آن بزرگواران چگونه بوده است. با اين كه بعضي از آنان فرزندان زيادي داشتند، اما هرگز نيازي نمي ديدند بچه هايشان را تنبيه بدني كنند و اين مسأله بسيار مهم و درس آموز است و اين ما هستيم كه چون با راه و روش تربيت والاي اسلامي آشنايي درست نداريم فكر مي كنيم كه زدن تنها راه تربيت فرزند است.
امامان معصوم عليهم السلام نه تنها با كودكان با رأفت و نرمي رفتار مي كردند، بلكه با غلامان خود نيز خوش رفتار و نرم خوي بوده اند، و در آن روزگار كه در جامعه با بدترين روش ها يا بردگان رفتار مي شد، آن بزرگواران هرگز نسبت به بردگان خشونت به خرج نمي دادند و جز با نرمي و ملايمت با آنان رفتار نمي كردند.
آخرین نظرات