اعمال شب بيست وسوم: اين شب از دو شب قدر گذشته افضل است، و از احاديث بسيار استفاده میشود، كه شب قدر همين شب است، و اين شب شب جهنى است يعنى شبى است كه دعاها در آن اجابت میشود، و در اين شب تمام كارها بر پايه حكمت الهى مقدّر گردد، و براى اين شب غير از اعمالى كه با دو شب قدر گذشته مشترك است چند عمل ديگر است: اوّل: خواندن سوره «عنكبوت» و «روم» كه امام صادق عليه السّلام سوگند ياد كردند كه خواننده اين دو سوره در اين شب از اهل بهشت خواهد بود.
دوم: خواندن سوره «حم دخان» سوم: هزار مرتبه خواندن سوره «قدر» چهارم: محمّد بن عيسى به سند خود از امامان صالح عليهم السّلام روايت كرده كه فرمودند: در شب بيست وسوم از ماه رمضان اين دعا را به دفعات بخوان، در حال سجود و قيام و قعود.
و بر هر حالى كه هستى در تمام ماه، و در طول حياتت تا جايى كه ممكن باشد، و هر زمانى كه به يادت آيد.
بعد از ستايش پروردگار به بزرگوارى، و فرستادن صلوات بر پيامبر صلى اللّه عليه و آله میگويى:
اَللهمَّ کُن لولیَّک فُلانِ بن فُلان
خدايا براى ولیت باش فلان بن فلان

و به جاى فلان بن فلان بگو:
الحُجةِ بنِ الحَسَنِ صَلَواتُکَ عَلَیهِ و عَلی ابائهِ فی هذهِ السّاعةِ، و فی کُلّ ساعَة وَلیّا و حافظاً وقائِداً وَ ناصِراً وَ دَلیلاً وَ عَیناً حَتّی تُسکِنَهُ اَرضَکَ طَوعاً و تُمَتّعَهُ فیها طَویلاً.
حجت بن الحسن كه درودهايت بر او و پدرانش باد، در اين ساعت، و در هر ساعت سرپرست و نگهبان و پيشوا و ياور و راهنما و ديده بان (باش، تا او را با رغبت مردم در زمينت سكونت دهى، و زمانى طولانى بهره مندش سازى
و همچنین می خوانی:
یا مُدَبّرَ الاُموُرِ ، یا باعِثَ مَن فی القُبُور، یا مُجرِی البُحُور، یا مُلَیَّن الحَدیدِ لِداوُد ، صَل عَلی مُحَّمد وَافعَل بی کَذا وَ کَذا
اى تدبيرگر امور، اى برانگيزنده مرده هاى در گور، اى روان كننده درياها، اى نرم كننده آهن براى داود، بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست و با من چنين و چنان كن.
و به جاى «كذا و كذا» حاجات خود را بخواهد:
اَللیلَةَ الیلَةَ
امشب، امشب
و دستهای خود را د روقت خواندن «يا مدبّر الامور» تا آخر به سوى آسمان بردار.
و اين دعا را در حال ركوع و سجود و ايستاده و نشسته بخوان، و آن را تكرار كن، و در شب آخر ماه رمضان هم بخوان.
پنجم: بخواند:
اللَّهُمَّ امْدُدْ لِي فِي عُمُرِي وَ أَوْسِعْ لِي فِي رِزْقِي وَ أَصِحَّ لِي جِسْمِي وَ بَلِّغْنِي أَمَلِي وَ إِنْ كُنْتُ مِنَ الْأَشْقِيَاءِ فَامْحُنِي مِنَ الْأَشْقِيَاءِ وَ اكْتُبْنِي مِنَ السُّعَدَاءِ فَإِنَّكَ قُلْتَ فِي كِتَابِكَ الْمُنْزَلِ عَلَى نَبِيِّكَ الْمُرْسَلِ صَلَوَاتُكَ عَلَيْهِ وَ آلِهِ يَمْحُو اللَّهُ مَا يَشَاءُ وَ يُثْبِتُ وَ عِنْدَهُ أُمُّ الْكِتَابِ
خدايا عمرم را طولانى گردان، و روزی ام را وسعت بخش، و بدنم را تندرست بدار، و به آرزويم برسان، و و اگر در زمره بدفرجامان، هستم، مرا از آن گروه محو كن، و در گروه سعادتمندان ثبت فرما، كه تو در كتاب فرو فرستاده به پيامبر مرسلت (درود تو بر او و خاندانش) فرمودى: خدا محو میكند آنچه را بخواهد و ثبت مینمايد آنچه را اراده كند و كتاب جامع نزد اوست.
ششم بخواند:
اللَّهُمَّ اجْعَلْ فِيمَا تَقْضِي وَ فِيمَا تُقَدِّرُ مِنَ الْأَمْرِ الْمَحْتُومِ وَ فِيمَا تَفْرُقُ مِنَ الْأَمْرِ الْحَكِيمِ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ مِنَ الْقَضَاءِ الَّذِي لا يُرَدُّ وَ لا يُبَدَّلُ أَنْ تَكْتُبَنِي مِنْ حُجَّاجِ بَيْتِكَ الْحَرَامِ فِي عَامِي هَذَا الْمَبْرُورِ حَجُّهُمْ الْمَشْكُورِ سَعْيُهُمْ الْمَغْفُورِ ذُنُوبُهُمْ الْمُكَفَّرِ عَنْهُمْ سَيِّئَاتُهُمْ وَ اجْعَلْ فِيمَا تَقْضِي وَ تُقَدِّرُ أَنْ تُطِيلَ عُمْرِي وَ تُوَسِّعَ لِي فِي رِزْقِي
خدايا قرار ده در آنچه حكم میكنى، و مقدّر مینمايى، از فرمان حتمى، در آنچه از كار حكيمانه جدا میسازى در شب قدر، از حكمى كه بازگشت نپذيرد، و تغيير نيابد، اينكه مرا در اين سال از حاجيان خانه محترمت بنويسى، حاجيانى كه حجّشان پذيرفته، و سعيشان قبول افتاده، و گناهانشان آمرزيده گشته، و بدي هايشان محو شده است، و قرار ده در آنچه فرمان می دهى و مقدّر مى نمايى كه عمرم را طولانى گردانى، و در روزى ام وسعت بخشى.
هفتم: دعايى را كه در كتاب «اقبال» آمده است بخواند:
يَا بَاطِناً فِي ظُهُورِهِ وَ يَا ظَاهِراً فِي بُطُونِهِ وَ يَا بَاطِناً لَيْسَ يَخْفَى وَ يَا ظَاهِراً لَيْسَ يُرَى يَا مَوْصُوفا لا يَبْلُغُ بِكَيْنُونَتِهِ مَوْصُوفٌ وَ لا حَدٌّ مَحْدُودٌ وَ يَا غَائِبا [غَائِبُ ] غَيْرَ مَفْقُودٍ وَ يَا شَاهِدا [شَاهِدُ] غَيْرَ مَشْهُودٍ يُطْلَبُ فَيُصَابُ وَ لا يَخْلُو [لَمْ يَخْلُ ] مِنْهُ السَّمَاوَاتُ وَ الْأَرْضُ وَ مَا بَيْنَهُمَا طُرْفَةَ [طَرْفَةَ] عَيْنٍ لا يُدْرَكُ بِكَيْفٍ [بِكَيْفَ ] وَ لا يُؤَيَّنُ بِأَيْنٍ [بِأَيْنَ ] وَ لا بِحَيْثٍ [بِحَيْثُ ] أَنْتَ نُورُ النُّورِ وَ رَبُّ الْأَرْبَابِ أَحَطْتَ بِجَمِيعِ الْأُمُورِ سُبْحَانَ مَنْ لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَيْ ءٌ وَ هُوَ السَّمِيعُ الْبَصِيرُ سُبْحَانَ مَنْ هُوَ هَكَذَا وَ لا هَكَذَا غَيْرُهُ
اى پنهان در حال آشكار بودنش، و اى آشكار در حال پنهان بودنش و اى پنهانى كه مخفى نمى شود، اى آشكارى كه ديده نمی شود، اى به وصف آمده اى كه هيچ ممكنى به حقيقتش نمى رسد و هيچ حدّ بسته اى به او احاطه پيدا نمى كند، و اى غايب گم نشده، اى حاضرى كه مشهود نيست، تا آنكه جستجو شود و او را بيابند، آسمانها و زمين و آنچه بين آنهاست، به اندازه چشم برهم زدن از او خالى نيست، به كيفيتى معيّن دانسته نمى شود و محدود به مكان و جهت نمى گردد، تويى روشنايى نور، پروردگار پرورندگان، به همه امور احاطه كرده اى، منزّه است آن كه چيزى همانندش نيست، و او شنوا و بيناست، منزّه است آن كه داراى اين صفات است و براى غير او چنين صفاتى نيست
سپس آنچه را می خواهى از خدا طلب كن.
هشتم: غير از غسل اوّل شب، غسلى هم در آخر شب انجام دهد.
بدان كه برای غسل و شب زنده دارى اين شب و زيارت امام حسين عليه السّلام، و صد ركعت نماز، فضيلت بسيار نقل شده است، و انجام اين اعمال مورد تأكيد است.
شيخ طوسى در كتاب «تهذيب» از ابو بصير از امام صادق عليه السّلام روايت كرده كه آن حضرت فرمود: در شبى كه اميد مى رود شب قدر باشد، صد ركعت نماز بخوان در هر ركعت پس از سوره «حمد» ده مرتبه سوره «توحيد» را قرائت كن، گفتم: فدايت شوم، اگر ايستاده قدرت نداشته باشم چه؟ فرمود نشسته بخوان، گفتم اگر نتوانم، فرمود: به همان حالى كه در بسترت به پشت خوابيده اى اين نماز را بخوان.
از كتاب» دعائم الاسلام «روايت شده كه رسول خدا صلى اللّه عليه و آله در دهه آخر ماه رمضان بستر خود را جمع میكرد، و براى عبادت كمر همّت را محكم می بست، و در شب بيست وسوم اهل خود را بيدار میكرد، و آنهايى را كه خواب در ربوده بود، به رويشان آب میپاشيد، و حضرت فاطمه عليها السلام در اين شب اجازه نمیداد احدى از اهلش بخوابد، و خواب آنها را به كمى طعام علاج میفرمود، و آنها را با خواباندن در روز براى بيدارى و احياى شب آماده میكرد، و میفرمود: محروم كسى است كه از خير اين شب محروم بماند.
روايت شده كه امام صادق عليه السّلام به بيمارى سختى دچار شده بود، وقتى شب بيست وسوم ماه رمضان رسيد، به خدمتكارانش دستور داد او را به مسجد بردند، و تا صبح در مسجد بود.
علاّمه مجلسى (ره) فرموده است هرقدر كه خواندن قرآن ممكن باشد، در اين شب خوانده شود، و دعاهاى صحيفه كامله (سجاديه) ، به ويژه دعاى مكارم الأخلاق، و دعاى توبه قرائت گردد، و روزهاى اين شبها را نيز بايد حرمت نهاد، و به عبادت و تلاوت قرآن به سر آورد، زيرا در احاديث معتبر آمده است كه روز قدر در فضيلت همانند شب قدر است