حدود تنبیه بدنی
از روايات گذشته روشن شد كه زدن فرزندان در مواردي – حتي براي تربيت و تأديب – بلامانع است؛ اما بايد ديد كه حدود تنبيه بدني تا كجاست؟ و پدر و يا مادر تا چه مقدار و با چه وسيله اي مي توانند كودك را تنبيه كنند؟ آيا آنان مجاز هستند كه با چوب يا شلاق، وحشيانه كودكان را به اصطلاح خود ادب و در حقيقت شكنجه كنند و بدن آنان را كبود و زخمي نمايند؟
آيا والدين اجازه دارند در هر سني كودك را تنبيه بدني كنند؟
آيا مي توانند هر گاه كه از نافرماني فرزندانشان به خشم آمدند، ديوانه وار به جان كودكان معصوم بيفتند و علاوه بر دشنام و ناسزاگويي، آنان را به باد كتك بگيرند؟ بي ترديد پاسخ منفي است و چنين تصوري كه برخي والدين ناآگاه درباره ي تأديب و تربيت فرزند خود دارند، به كلي غلط است، رواياتي كه از پيامبر و ائمه هدي رسيده حد و مرز تنبيه را كاملا روشن مي كند.
محدودیت تنبیه بدنی
تنبيه مجاز شرايط خاصي دارد كه با در نظر گرفتن آنها مي بينيم اين اصل، يك اصل حكيمانه است، نه شيوه ي خشونت آميزي براي جبران ناتواني هاي والدين در تربيت و هدايت كودكان. تنبيه بدني كودكان پيش از ده سالگي، مجاز نيست و مقدار زدن نيز كاملا محدود است، و اگر بيش از آن باشد، يا منجر به سرخي و كبودي يا نقص عضو گردد، كيفر دارد و…
1- حماد بن عثمان مي گويد: از امام صادق عليه السلام درباره ي تأديب و زدن كودك و بنده زر خريد، پرسيدم ؟ حضرت فرمود: پنج يا شش ضربه بيشتر نزن و در همين اندازه نيز نرمش نشان ده.

ادامه »

تنبیه کودک از نظر اسلام

يكي از مسائل مهم و پيچيده تربيتي كه اكثر پدران و مادران در آن دچار ترديدند، چگونگي برخورد با آنان با كارهاي نادرست كودكان است، به طوري كه بيشتر اوقات والدين متحير مي مانند كه در مقابل خطاها و كجروي هاي فرزندانشان و روي تافتن آنان از توصيه ها و راهنمايي ها چه واكنشي نشان دهند
. اگر در مقابل كارهاي زشت و ناپسند آنان سكوت كنند كودكان بر خطاهاي خود افزوده و جسارت بيشتري پيدا مي كنند، و اگر عكس العمل نشان داده و فرزندان را تنبيه كنند چه بسا كه مشكلات ديگري هم بيافرينند.
در اين بخش، در پرتو كلام نوراني معصومين عليهم السلام نخست به موارد منع و جواز تنبيه و سپس به بهترين راه حل ها در اين زمينه اشاره مي كنيم و در خاتمه به سيره معصومين عليهم السلام نظر مي افكنيم.
موارد منبع تنبیه کودک
در روايات به چند مورد اشاره شده كه نبايد در آن موارد كودكان را زد.
ذكر اين مورد، براي آن نيست كه در ساير موارد كتك زدن بي اشكال است، بلكه به طور كلي اصل اساسي و عمومي و اوليه ي اسلامي- كه نقش تربيتي و اصلاحي بس عظيمي دارد – همان تشويق و تحريك مثبت و اشتياق انگيز در كارهاي خوب است. تنبيه جز در موارد خاص – كه به برخي از آنها اشاره خواهد شد – غالبا تأثير منفي دارد و اگر گفته مي شود در موارد زير تنبيه بدني كنار گذاشته شود از باب تأكيد بر ترك آن است، نه تأييد آن در موارد ديگر.
1- يكي از مواردي كه نبايد كودكان را كتك زد آن جاست كه نام هاي پاك و مقدسي بر كودكان نهاده شده باشد. در بخش نامگذاري كودكان اشاره كرديم كه اهل بيت عليهم السلام تأكيد فراواني داشتند بر اين كه مبادا كودكان همنام پيامبر اكرم صلي الله عليه و اله و سلم و حضرت فاطمه ي زهرا عليها السلام و ائمه ي معصومين عليهم السلام مورد آزار و تنبيه بدني قرار گيرند.
2- فرزند را قبل از ده سالگي براي نماز نبايد زد پيامبر فرمود:
أدب صغار أهل بيتك بلسانك علي الصلاه و الطهور، فاذا بلغوا عشر سنين، فاضرب و لا تجاوز ثلاثا؛1
فرزندان خردسالت را با زبان بر نماز و وضو انس و عادت دهيد و آن گاه كه به ده سالگي رسيدند آنها را به خاطر سستي و سهل انگاري در نماز بزن، ولي از سه ضربه فراتر نرو.
از اين روايت استفاده مي شود كه قبل از ده سالگي، زدن كودك براي نماز جايز نيست. البته سني كه بدين منظور مشخص شده، در روايات، متفاوت ذكر شده است (هفت، هشت، نه و سيزده سالگي) بنابراين، لزوم رعايت جانب احتياط اقتضا دارد كه تا آن جا كه ممكن است از زدن اجتناب كرده و از روش هاي مناسب تر استفاده كرد.
موارد جواز
1- براي جلوگيري از انحراف:
از امام صادق درباره كودك كه به مرحله ي جواني رسد و مسيحيت را برگزيند – در حالي كه يكي از پدر و مادرش يا هر دو مسلمان بوده باشند – فرمود: جوان به حال خود رها نمي شود بلكه براي قبول اسلام او را تنبيه مي كنند»2
2- براي تربيت:
رسول خدا صلي الله عليه و اله و سلم در بخشي از توصيه هاي خود به امير مؤمنان علي عليه السلام فرمود: براي تأديب و تربيت بيش از سه ضربه (به كودك) نزن».3هم چنان كه در اين روايت ملاحظه مي شود، تنها در موارد خاصي كه براي كودك سرنوشت ساز است – و نه براي هر عملي كه از فرزند سر مي زند واحيانا مورد رضاي والدين نيست – اجازه داده شده كه والدين از شيوه ي تنبيه استفاده كنند.

پی نوشت 

1- مجموعه ي ورام، ص 358.
2- عن أبي عبدالله في الصبي: اذا شب فاختار النصرانيه و أحد أبويه نصراني أو مسلمين قال: لا يترك ولكن يضرب علي الاسلام». وسائل الشيعه، ج 18، ص 546.

دوست دارند بخرند و شايد هم دوست داشته باشند که پول هاي شان را پس انداز کنند و چيز مهمي بخرند. کودکان از اين حق انتخاب لذت مي برند. 

جمع بندي

هدف از اجراي اين برنامه تربيتي اين است که کودک ياد بگيرد براي رسيدن به لذتي بيش تر لازم است از لذت هاي کوچک و آني بگذرد و در عين حال براي خواسته هايش هزينه کند. موفقيت بچه ها در پس انداز کردن و خريد آن چه مي خواهند نقش بسيار مهمي در رسيدن به اين هدف دارد. پس با بچه ها برخوردهاي تند و خيلي سخت گيرانه نداشته باشيد و گاهي، البته فقط گاهي، به آن ها کمک کنيد تا با کسب موفقيت در اين زمينه اعتماد به نفس شان نيز آسيب نبيند.

موفق باشید

حتماً براي شما هم پيش آمده است که کودکتان به همکلاسي خود که نمره بالاتر گرفته و يا توانايي هاي خاصي دارد حسادت مي کند. احساس حسادت در کودکان طبيعي است اما اگر کودک هر بار بخواهد خودش را با بقيه مقايسه کند دچار مشکلاتي خواهد شد. شما والدين عزيز بايد به کودک خود کمک کنيد که حس خود را کنترل کند.

1- احساسات کودک را بشناسيد

سعي نکنيد حسادت کودک را محکوم کنيد. سعي کنيد به کودک نشان دهيد که به احساس او اهميت مي دهيد مثلا وقتي نمره کم گرفته و يا در بازي بازنده مي شود، به او بگوييد:

مي دانم که نا اميد شدي ودلت مي خواست تو هم مثل احسان برنده شوي اما تو خوب بازي کردي و مي تواني دفعه بعد تو برنده باشي.

ادامه »

*در سال های اخیر همزمان با دغدغه هایی که برای حجاب دختران به وجود آمده است، نگرانی هایی مبنی بر کمرنگ شدن غیرت مردان در جامعه اسلامی مان به وجود آمده است. وجود غیرت دینی در پسران، عاملی اساسی برای عفیف بودن و تشکیل زندگی مشترک است که در سعادت دنیا و آخرت آنان می تواند بسیار اثرگذار باشد

*بدیهی است که ضعیف شدن حیا در زنان با سست شدن غیرت در مردان رابطه مستقیم دارد، از این رو توجه به تربیت پسران بر مبنای غیرت و مردانگی در کنار تربیت دختران با حیا، بیش از پیش ضروری به نظر می رسد. در این نوشتار سعی شده است در دو قسمت، نکات و راهکارهای عملی برای تربیت پسران زیر ۷ سال بر مبنای غیرت مردانگی، به والدین ارائه شود.

 ✅ پایه های غیرت را از دوران جنینی در پسرتان، پی ریزی کنید.

ادامه »