جانشین پیامبر صلی الله علیه و آله ضامن تداوم حیات دین و پاسخگوی نیازهای بشر است. او شخصیت ممتازی است که به تناسب جایگاه والای پیشوایی و رهبری، دارای صفت تقوا و پرهیزکاری و برخوردار از ملکه عصمت است. علم و دانشش از علم پیامبر صلی الله علیه و آله سرچشمه گرفته و متصل به علم الهی است.
بنابراین او پاسخگوی همگان در تمام زمینه های مادی و معنوی، دینی و دنیوی است. آراستگی به فضیلت‌ها و کمال های اخلاقی در بالاترین درجات، توان اداره جامعه بشری و مدیریت صحیح آن بر اساس آموزه های دینی، و منصوب بودن از سوی خدا، از مهم ترین ویژگی‌های امام معصوم به شمار می رود.
اما به طور کلی امام زمان علیه السلام در سیرت رفتار و شخصیت دارای ویژگی های برجسته ای است که در این نوشتار به بعضی از آنها اشاره می کنیم:
1 . بنده خدا
از بزرگترین صفات انبیا و اولیای الهی که در قرآن به آن بسیار توجه شده است «عبودیت» و «بندگی» ایشان است ، طوری که نامی از پیامبری به میان نیامده مگر اینکه او را به عنوان بنده = عبد معرفی کرده است.
امام مهدی علیه السلام که خاتم اولیاست، در برابر خدا بسیار فروتن بوده و در برابر عظمت الهی خاشع است.
خدا و عظمت او در وجود حضرتش متجلی است. همواره بیم خدا به دل دارد و به مقام تقربی که نزد خدا دارد، مغرور نمی‌شود. در حکومت او به احدی بدی نمی رسد، مگر آنجا که حد خدایی جاری گردد.(خورشید مغرب، به نقل از المهدی الموعود ، ج 1/280 )
در احادیث فراوان این نکته بازگو شده است که عدالت مهدوی چنان گسترده و دقیق است که به هیچکس در هیچ چیز هیچگونه ستمی نرود . نخستین نشانه عدل او اینکه سخنگویان حکومت او در مکه فریاد می زنند: «هر کس نماز فریضه خویش را در کنار حجرالاسود و محل طواف ، خوانده است و اکنون می خواهد نماز نافله بخواند به کناری رود تا حق کسی پایمال نگردد و هر کس می خواهد نماز فریضه بخواند بیاید و بخواند
2 . خلق محمدی
قرآن کریم، پیامبران و از جمله ابراهیم خلیل و حضرت محمّد صلی الله علیه و آله را به عنوان «الگو» و «اسوه» در همه شۆون زندگی معرفی می کند. رسول خدا در قول و فعل مفسر آیه به آیه قرآن است و بدینسان به داشتن خلق عظیم هم ستوده شده است «وَ إِنَّک َ لَعَلی خُلُقٍ عَظِیمٍ».
آری مهدی علیه السلام هم صاحب حشمت، سکینه و وقار است. مهدی جامه هایی درشت بر تن می کند و نان ساده می خورد. علم و حلم او از همه مردم بیشتر است. او همنام پیامبر و صاحب و دارنده خلق محمدی است. (خورشید مغرب ، به نقل از المهدی الموعود ، ج 1/280 )
امام علی علیه السلام روزی به امام حسین علیه السلام نگاهی کرد و فرمود «این پسر من آقاست. چنانکه پیامبر نیز او را آقا نامیده؛ خداوند از دودمان او مردی هم نام پیامبر به وجود آورد که در خوی و سیرت مانند خود آن حضرت است به هنگامی که مردم از همه جا غافل و حق از میان برود و ظلم سراسر گیتی را فراگرفته باشد، ظهور کند … او زمین را پر از عدل کند، همچنان که پر از ظلم و ستم شده باشد.» (بحارالانوار ، ج 51 ، باب 4 ، ح 119)
3 . اهل جود و کرم
از جمله ویژگیهای امام مهدی علیه السلام صفت جود و برخورد کریمانه با دیگران است او تحقق بخش «وَ عادَتُکمُ الاْءِحْسانُ وَ سَجِیتُکمُ الْکرَمُ»است.(مفاتیح الجنان، زیارت جامعه کبیره)
او پاسخگوی همگان در تمام زمینه های مادی و معنوی، دینی و دنیوی است. آراستگی به فضیلت‌ها و کمال های اخلاقی در بالاترین درجات، توان اداره جامعه بشری و مدیریت صحیح آن بر اساس آموزه های دینی، و منصوب بودن از سوی خدا، از مهم ترین ویژگی های امام معصوم به شمار می رود
بخشنده بودن در عصر او به عنوان یک فرهنگ در بین مردمان رواج می یابد . حتی در روایت آمده است که در آن زمان مۆمنان در معاملات از یکدیگر سود نمی گیرند.
امام علیه السلام اهل بخشش است و بدون سختگیری نیاز و خواسته دیگران را برآورده می سازد. او نسبت به عمال و کارگزاران و مأموران دولت خویش سخت گیر ، دقیق و با ناتوانان و مستمندان بسیار دلرحم و مهربان است. (خورشید مغرب ، 30 .9 . آینده بشریت از نظر مکتب ما ، ص 49-50)
امام عصر علیه السلام در برنامه خویش اساس کارش نیز بر تزکیه و تعلیم بنا نهاده شده است.

4 . برپاکننده دولت عدالت
از خصوصیات بارز امام مهدی علیه السلام و حکومت او عدالت گسترده در همه زمینه ها است. طوری که سراسر زمین از عدل و داد پر شود. هیچ جای زمین باقی نماند، مگر اینکه به برکت عدل و احسان او فیض برده و زنده شود. حتی جانوران و گیاهان نیز از این برکت و عدالت و دادگری و … بهره مند می گردند. (بحارالانوار ، ج 52 ، ص 304)
در احادیث فراوان این نکته بازگو شده است که عدالت مهدوی چنان گسترده و دقیق است که به هیچ کس در هیچ چیز هیچگونه ستمی نرود. نخستین نشانه عدل او اینکه سخنگویان حکومت او در مکه فریاد می زنند: «هر کس نماز فریضه خویش را در کنار حجرالاسود و محل طواف ، خوانده است و اکنون می خواهد نماز نافله بخواند به کناری رود تا حق کسی پایمال نگردد و هر کس می خواهد نماز فریضه بخواند بیاید و بخواند. (اصول کافی ، ج 4/427)