مشاهدات برزخیان از دنیا

●سوال:
آیا کسانی که می میرند و به برزخ می روند آیا اتفاقات دنیا را مشاهده می کنند؟(مثلا قیام امام زمان(عج))
و آیا آن اتفاقات بر آن ها تاثیری نیز خواهد گذاشت؟

●پاسخ:
باسلام
همانطور که میدانید، روح انسانی که از این دنیا میرود، در عالم دیگری به نام عالم برزخ به سر میبرد. عالمی که انسان با بدن مثالی در ان حاضر میشود و در همان لحظه اول ورودش از او در مورد مسائل اساسی زندگی اش سوال میشود. انگاه اگر پاسخ مناسبی به انها داد، به نعمت های الهی میرسد و گرنه در عذاب باقی میماند.
در مورد جزئیات وضعیت این عالم، اطلاعات زیادی در دست نیست. عقل هم که توان رسیدن به ان جزئیات راندارد. تنها در برخی روایات به برخی مباحث عالم قبر و زندگی انسان در سرای برزخ اشاره دارد. در برخی روایات بیان شده که اموات در برخی اوقات اجازه مییابند که نزد خانواده خود بروند و به انها سر بزنند. در حدیثی از امام کاظم علیه السلام بیان شده است که میت به اندازه منزلت و قدری که دارد اجازه مییابند که نزد اهل خود بیاید و به انان سر بزند:

عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ سَهْلِ بْنِ زِيَادٍ عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ عَنْ أَبِي الْحَسَنِ الْأَوَّلِ ع قَالَ: سَأَلْتُهُ عَنِ الْمَيِّتِ يَزُورُ أَهْلَهُ قَالَ نَعَمْ فَقُلْتُ فِي كَمْ يَزُورُ قَالَ فِي الْجُمْعَةِ وَ فِي الشَّهْرِ وَ فِي السَّنَةِ عَلَى‏ قَدْرِ مَنْزِلَتِهِ‏ فَقُلْتُ فِي أَيِّ صُورَةٍ يَأْتِيهِمْ قَالَ فِي صُورَةِ طَائِرٍ لَطِيفٍ يَسْقُطُ عَلَى جُدُرِهِمْ وَ يُشْرِفُ عَلَيْهِمْ فَإِنْ رَآهُمْ بِخَيْرٍ فَرِحَ وَ إِنْ رَآهُمْ بِشَرٍّ وَ حَاجَةٍ حَزِنَ وَ اغْتَمَّ.[1]

در روایت دیگری از این امام همام این مبحث به صورت واضح تری بیان شده است. در این حدیث امده است که هر اندازه فضیلت میت بیشتر باشد، ازادی او نیز بیشتر است وبیشتر میتواند به خانواده خود سربزند. برخی هر روز، برخی دو روز یک بار، برخی سه روز یک دفعه. اما حداقل این است که هر جمعه میتوانند به اهل و عیال خود سربزنند.

عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِي الْحَسَنِ الْأَوَّلِ ع يَزُورُ الْمُؤْمِنُ أَهْلَهُ فَقَالَ نَعَمْ فَقُلْتُ فِي كَمْ قَالَ عَلَى قَدْرِ فَضَائِلِهِمْ مِنْهُمْ مَنْ يَزُورُ فِي كُلِّ يَوْمٍ وَ مِنْهُمْ مَنْ يَزُورُ فِي كُلِّ يَوْمَيْنِ وَ مِنْهُمْ مَنْ يَزُورُ فِي كُلِّ ثَلَاثَةِ أَيَّامٍ قَالَ ثُمَّ رَأَيْتُ فِي مَجْرَى كَلَامِهِ أَنَّهُ يَقُولُ أَدْنَاهُمْ مَنْزِلَةً يَزُورُ كُلَّ جُمْعَةٍ قَالَ قُلْتُ فِي أَيِّ سَاعَةٍ قَالَ عِنْدَ زَوَالِ الشَّمْسِ وَ مِثْلِ ذَلِكَ قَالَ قُلْتُ فِي أَيِّ صُورَةٍ قَالَ فِي صُورَةِ الْعُصْفُورِ أَوْ أَصْغَرَ مِنْ ذَلِكَ فَيَبْعَثُ اللَّهُ تَعَالَى مَعَهُ مَلَكاً فَيُرِيهِ مَا يَسُرُّهُ وَ يَسْتُرُ عَنْهُ مَا يَكْرَهُ فَيَرَى مَا يَسُرُّهُ وَ يَرْجِعُ إِلَى قُرَّةِ عَيْنٍ.[2]

در روایت دیگری از امام صادق علیه السلام بیان شده است که مومن و کافری که از دنیا میرود به دیدار اهل و عیال خود می ایند و انان را می بینند ولی تفاوت انان در این است که مومن تنها حالت شادی خانواده خود را میبیند و کافر حالتهای ناراحتی و حزن انان را:

عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ حَفْصِ بْنِ الْبَخْتَرِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: إِنَّ الْمُؤْمِنَ لَيَزُورُ أَهْلَهُ فَيَرَى مَا يُحِبُّ وَ يُسْتَرُ عَنْهُ مَا يَكْرَهُ وَ إِنَّ الْكَافِرَ لَيَزُورُ أَهْلَهُ فَيَرَى مَا يَكْرَهُ وَ يُسْتَرُ عَنْهُ مَا يُحِبُّ قَالَ وَ مِنْهُمْ‏ «1» مَنْ يَزُورُ كُلَّ جُمْعَةٍ وَ مِنْهُمْ مَنْ يَزُورُ عَلَى قَدْرِ عَمَلِهِ.[3]

بر اساس این روایات، نکته ای که به دست می آید این است که امواتی که مومن هستند از ازادی نسبی برخوردار هستند. البته این ازادی به صورت مطلق برای تمام انها نیست بلکه انان وقتی هم که برای ملاقات و مشاهده خانواده خود نزد انان میرود، فرشته ای همراه انان است.

کار این فرشته این است که باعث میشود کارهایی که از خانواده مومنین سر میزند و انان را ناراحت میکند، را از انان مخفی میکند ولی در مورد امواتی که باحالت کفر از دنیا رفته اند، بر عکس عمل میکند و مسائلی که باعث ناراحتی انان میشود را به انان نشان میدهد و اموری که باعث خوشحالی انان بشود را از انان مخفی میکند و این خود عذابی برای انان است. اما اینکه تمامی اموات مومن به نحوی ازاد باشند که تمام مسائلی که روی زمین اتفاق میافتد را ببینند، به نظر میرسد از لسان روایات قابل اثبات نباشد.

این وضعیت در مورد معصومین تفاوت میکند. ایشان در تمامی حالات در عالم برزخ ازاد هستند و شاهد اعمال امت خود و امتهای دیگر هستند. چنانکه دراین ایه شریفه به این مسئله اشاره دارد که علاوه بر خداوند، رسول خدا و مومنین( ائمه اطهار علیهم السلام) نیز اعمال شما را می بینند.[4]
وَ قُلِ اعْمَلُوا فَسَيَرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ وَ رَسُولُهُ وَ الْمُؤْمِنُونَ وَ سَتُرَدُّونَ إِلى‏ عالِمِ الْغَيْبِ وَ الشَّهادَةِ فَيُنَبِّئُكُمْ بِما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ.[5]

[1] . الکافی، ج3 ص 230
[2] . همان، ص 231
[3] . کافی، ج3 ص 230
[4] . تفسیر نمونه، ج8 ص 128
[5] . توبه، 105