وجدان اخلاقي

تمام مردم داراي وجدان اخلاقي و فطرت انساني هستند. همه مي فهمند كه ظلم و ستم قبيح است . همه درك مي كنند خيانت در امانت بد است ، همه از راستي و صداقت خشنود مي شوند و تمام مردم ميل فطري به اداي امانت و وفاي به عهد دارند.

همه از خيانت و دروغ رنج مي برند و خلاصه كليه افراد بشر با نيروي فطري حسن و قبح ، اصول فضايل و رذايل را درك مي كنند ولي در مقام عمل كمتر به نداي فطرت توجه مي نمايند، زيرا بشر در اطاعت يا سرپيچي از اوامر وجداني آزاد است .

جايي كه بين وجدان اخلاقي و خواهش هاي نفساني تزاحمي نباشد، پيروي از نداي وجدان سهل است ، ولي آن جا كه اطاعت از وجدان اخلاقي مستلزم سركوب كردن يكي از تمايلات غريزي باشد، كار بس دشوار است كه غالبا نيروي غريزه غلبه مي كند و فطرت وجداني شكست مي خورد، مگر آن كه وجدان اخلاقي به ايمان الهي متكي باشد و اعتقاد حقيقي به خداوند جهان از صفات انسان پشتيباني كند.

يوسف صديق در بحبوحه جواني و در شديدترين دوران تمايل جنسي ، در معرض خطرناكترين شرايط عمل منافي با عفت قرار گرفت ، زن شوهرداري عشق سوزان خود را به او عرض كرد و از وي تمناي وصل داشت ، هر دو بشر بودند، و هر كدام نيز داراي تمايل جنسي و قدرت غريزه بودند. اين تمايل و قدرت زن را در هم شكست و او حاضر شد تا خويشتن را تسليم تمايلات خود نمايد، ولي قدرت ايماني و برهان الهي ، از عفت يوسف ، پشتيباني كرد و غريزه جنسي را شكست داد و سرانجام باعث شد كه يوسف عليه السلام دامن خود را از آلودگي حفظ كند.(1)

و لقد همّت به و همّ بها لولا اءن راءي برهان ربّه كذلك لنصرف عنه السوء و الفحشاء انّه من عبادنا المخلَصين .(2)

1- كودك از نظر وراثت و تربيت ، ج 1، ص 411.

2- سوره مباركه يوسف ، آيه 24.

آیا می‌توان نماز والدین را برای پدر بزرگ و مادر بزرگ هم خواند؟ و آیا باید در نیت اسم‌هایشان را ذکر کنیم؟

پاسخ 

در برخی از منابع  روایی - البته بدون آن‌که صریحاً مستند به روایتی شود -  نمازی تحت عنوان «نماز والدین» چنین نقل شده است:

این نماز دو رکعت است؛ در رکعت اول بعد از حمد، ده مرتبه آیه «رَبَّنَا اغْفِرْ لِی وَ لِوَالِدَیَّ وَ لِلْمُؤْمِنِینَ یَوْمَ یَقُومُ الْحِسَابُ»،[1] خوانده می‌شود. در رکعت دوم بعد از خواندن سوره حمد، ده مرتبه آیه: «رَبِّ اغْفِرْ لی‏ وَ لِوالِدَیَّ وَ لِمَنْ دَخَلَ بَیْتِیَ مُؤْمِناً وَ لِلْمُؤْمِنینَ وَ الْمُؤْمِناتِ»،[2] خوانده می‌شود. در ادامه رکعت دوم تشهد و سلام نماز است. پس از سلام نماز بدون تغییر حالت نماز، ده مرتبه آیه «رَّبِّ ارْحَمْهُمَا کَمَا رَبَّیَانِی صَغِیراً»[3] خوانده می‌شود».[4]

این نماز با عنوان «نماز والدین» آمده و با توجه به آیات مندرج در آن، مخصوص پدر و مادر می‌باشد، اما می‌توان برای ارج‌نهادن به زحمات پدربزرگ و مادربزرگ، دو رکعت نماز مستحبی خواند و اگر آن دو رکعت، مشابه نماز والدین هم باشد، ایرادی نخواهد داشت.

[1]. «پروردگارا، من و پدر و مادرم و همه مؤمنان را، در آن روز که حساب برپا می‌شود، بیامرز»؛ ابراهیم، 41.

[2]. «پروردگارا، مرا، و پدر و مادرم و تمام کسانى را که با ایمان وارد خانه من شدند، و جمیع مردان و زنان باایمان را بیامرز»؛ نوح، 28.

[3]. «پروردگارا، همان‌گونه که آنها مرا در کوچکى تربیت کردند، مشمول رحمتشان قرار ده»؛ اسراء، 24.

[4]. طبرسى، حسن بن فضل‏،‌ مکارم الأخلاق‏، 

(به بهانه شهادت امام سجاد عليه السلام)

عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ عليه السلام قَالَ كَانَ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ عليهما السلام يَقُولُ:

 إِنَّ الْمَعْرِفَةَ بِكَمَالِ دِينِ الْمُسْلِمِ …وَ صَبره …

 امام صادق عليه السّلام فرمودند: على بن الحسين عليهما السّلام مى‏فرمود:

كمال دين مؤمن از چند چيز شناخته مي شود كه يكي از آنان صبر است

منبع :

بحار الأنوار

جلد ‏2

صفحه 129

داستان :

در شهري عالمي بود كه به صبور بودن شهرت داشت.

چند جوان در آن شهر با هم شرط مي بندند كه آن عالم را عصباني كنند . شب هنگام ساعتي بعد از آنكه چراغ اتاق عالم خاموش مي شود و اطمينان پيدا مي كنند كه عالم كاملا خواب است , يكي از آنان به در خانه عالم مي رود و زنگ مي زند , عالم مي آيد و در را باز مي كند ؛آن جون بعد از احوال پرسي مي گويد سوالي داشتم .

   - بفرماييد , در خدمتم

   - ببخشيد سوالم را فراموش كردم

و بعد مي رود

باز ساعتي مي گذرد و دوباره درِ خانه عالم را مي زند و مجددا بعد از آمدن عالم مي گويد : سوالم را فراموش كردم

ساعتي ديگر مي گذرد و براي بار سوم در خانه عالم را مي كوبد , چون عالم به در خانه مي آيد آن جوان مي گويد :تا سوالم را فراموش نكردم بپرسم؟

- بفرماييد

- مي خواستم بدانم مدفوع چه مزه اي دارد؟

- اولش شيرين , بعدش ترش , و بعد از آن تلخ

جوان با تعجب مي پرسد “مگر شما خورده ايد ؟ “

- نه ؛ اول روي آن مگس مي نشيند, پس شيرين است ؛ بعد از آن پشه مي نشيند , پس ترش است؛ و بعد از آن كرم مي گذارد , پس تلخ است

جوان سر به زير مي اندازد و بر مي گردد